مرگ در شعر سنایی؛ سرآغاز جاودانگی و حقیقت
سنایی؛ پدر شعر عرفانی و معلم جان
حسن بن احمد سنایی غزنوی، شاعر و عارف بزرگ قرن ششم هجری، پایه‌گذار سبک عرفانی در شعر فارسی است. سنایی که در دیوان و مثنوی‌هایش همچون حدیقه الحقیقه به سرودن حکمت و معنویت پرداخت، مرگ را نه پایان تلخ، بلکه آغازی برای پیوند با حق می‌دید. نگاه او به مرگ سرشار از امید، عشق و دانایی است و این ویژگی، شعرش را ماندگار کرده است.
مرگ؛ جدایی جسم و آغاز سفر روح
مرگ آمد و گفتا ز من مپرس هیچ / که جان ز تن جداست این به چشم هیچ
سنایی مرگ را جدایی جان از بدن می‌داند؛ جدایی‌ای که باید با آرامش و آگاهی صورت پذیرد. او ترس از مرگ را بیهوده می‌داند و بر این باور است که روح پس از جدا شدن، به سوی حقیقت حقیقی پرواز می‌کند.
مرگ؛ پلی به سوی وصال معشوق
مرگ نه پایان است نه فراق / وصل است به معشوق پاک
در اشعار سنایی، مرگ راهی‌ست به وصال خداوند، جایی که همه جدایی‌ها رنگ می‌بازد و دل‌ها در وصل ابدی آرام می‌گیرند. این نگرش مرگ را به سفری عاشقانه و پر از نور تبدیل می‌کند.
شناخت مرگ؛ رمز زندگی واقعی
هر که مرگ را شناخت ز زندگی بی‌نیاز شد / هر که ترسید از مرگ، همچو مرده زنده‌گی کرد
سنایی تأکید می‌کند که شناخت مرگ، انسان را از بند دنیا آزاد می‌کند و زندگی‌ای با معنا و بی‌هراس به او می‌بخشد. برعکس، کسی که از مرگ بترسد، در واقع زندگی را نزیسته است.
فنا و بقا؛ دو روی سکه هستی
فنا شو تا بقا یابی / دل را ز خود جدا سازی
مرگ در شعر سنایی، فنا در نفس و خود است تا روح به بقا و جاودانگی برسد. این فنا، نوعی پاکسازی است که هر عارف باید از آن عبور کند.
مرگ؛ داروی رهایی از رنج‌های دنیا
مرگ گشاده‌دستی است بر جان‌های خسته / درمان زخم دل است و پایان هر رنج و غم
سنایی مرگ را به مثابه دارویی شفابخش برای جان‌های خسته و رنجور می‌داند؛ رهایی از دردهای دنیا و آغاز آرامش حقیقی.
عدالت مرگ؛ بی‌رحم اما عادل
همه در بر مرگ برابرند / شاه و گدا بی‌تفاوت
مرگ در شعر سنایی عدالت نهایی است که همه را برابر می‌کند؛ چه قدرتمند، چه فقیر، چه عادل، چه ظالم، هیچ کس از آن گریزی ندارد.
دعوت به صلح با مرگ و زندگی
مرگ را چون دوست بپذیر / که کلید گنج زندگی است
سنایی ما را دعوت می‌کند مرگ را نه دشمن، بلکه دوست بدانیم؛ دوستی که راز زندگی واقعی و آرامش ابدی را در خود دارد. پذیرش مرگ، راهی‌ست به سوی صلح با خود و جهان.