آیا انسان در همین دنیا نتیجه اعمال خود را می بیند یا به آخرت موکول می شود؟
آیا جزای اعمال نیک و بد انسان به آخرت موکول می شود یا انسان در همین دنیا نتیجه اعمال خود را می بیند؟
کارهای خوب و بد ما دو اثر دارند: اثر وضعی و اثر تکلیفی.
اثر تکلیفی، چیزی است که در نامه اعمال انسان ثبت می گردد و در روز جزاء طبق آن به انسان پاداش یا عقاب می دهند.
اثر وضعی، تاثیر عمل انسان در روح، محیط پیرامون، فرزندان و سرنوشت اوست. اگر کسی گناهی کرد و در همین دنیا دچار مصیبتی شد (که به گناه او مربوط است) اثر وضعی گناه در زندگی او آشکار شده، اما آن گناه همچنان در نامه عملش ثبت شده است و اگر توبه نکند، در آخرت هم باید سزای آن را ببیند.
درباره کار نیک نیز انسان هم در این دنیا نتیجه عمل خود را می بیند و هم در آخرت پاداش آن را میگیرد. البته اگر کار نیک خود را با ریا و منت باطل نکند.
آیا خداوند کسی را که تمام عمرش گناه کرده است، به بهشت می برد؟
خداوند کسی را که تمام عمرش گناه کرده است را به بهشت نمی برد زیرا رفتن به بهشت شروطی دارد.
کسانی که به خدا ایمان داشته و عمل صالح انجام داده اند، اگر گناهانی مرتکب شوند، در صورت توبه از آن گناهان یا بعد از عذاب برزخ ممکن است به بهشت بروند. البته خداوند توبه کسی را می پذیرد که واقعا از عمل ناشایست خود پشیمان و در صدد جبران آن باشد.
توبه واقعی زبانی نیست، بلکه انقلاب درونی و تحول اساسی است، از این رو در بیشتر آیاتی که در آن ها به توبه امر شده، قید اصلاح نیز آمده است؛ مانند : إِلاَّ الَّذینَ تابُوا وَ أَصْلَحُوا
عالمه طباطبایی می گوید : توبه وقتی قبول می شود که از روی حقیقت و واقعی باشد، زیرا کسی که حقیقتا به سوی خدا بازگشت نموده، هرگز خود را به پلیدی گناهی (که از آن توبه کرده و خود را از آن پاک ساخته) آلوده نمی کند. این است معنای توبه. نه این که صرفا بگوید: اتوب الی الله و در دل همان آلوده ای باشد که بوده است.
مثلا اگر گناهی که انجام داده است، درباره حق الله بوده باید قضای آن را به جا آورد، اگر مال کسی را پایمال کرده، باید آن را به صاحبش برگرداند و اگر صاحب حق مرده باشد به ورثه اش بدهد و اگر او را نمی شناسد صدقه بدهد. اگر آبروی کسی را برده از او حلالیت بطلبد و او را راضی کند.
همچنین توبه کننده باید از کردار گذشته اش پشیمان باشد، مصمم باشد که هرگز به گناه آلوده نگردد و با حزن و اندوه، گوشتی را که از حرام بر بدنش روییده، آب کند تا به بهشت راه یابد.
بسیار کم اتفاق می افتد که کسی که تمام عمرش گناه کرده یکباره به توبه و بازگشت روی آورد، مگر اینکه زمینه بازگشت و توبه واقعی در او وجود داشته باشد، اما به دلایلی تا مدت ها محقق نشود.
دلیل توبه در هنگام مرگ آن است که گناهکار، نزدیکی مرگ را می فهمد و احوال و عذاب آخرت را مشاهده می کند.