سوالاتی که شب اول قبر پرسیده می شوند چیست ؟
اگر روایات ائمه (ع) را در کنار یکدیگر قرار دهیم می‌توانیم یک لیست از سؤالات شب اول قبر به دست آوریم که به نظر می‌رسد در تمام روایات موجود درباره سؤالات شب اول قبر ذکر شده‌اند. این سؤالات از این قرار هستند:
خدا
از شخصی که تازه مرده است می‌پرسند که خدایش که بوده؟ و پاسخ این سؤال تنها برگرفته از زندگی آن شخص است. کسی که همه عمر به خداوند شرک ورزیده است نمی‌تواند در پاسخ این سؤال سربلند باشد.
پیامبر
پرسیده می‌شود که به کدام پیامبر باور داشتی؟ کسی که مقام پیامبر را کوچک می‌شمرده است نمی‌تواند جواب درخوری بدهد؛ اگرچه در تمام عمرش به زبان به پیامبر اعتقاد داشته، مسئله مهم در پاسخ گویی به سؤالات شب اول قبر چگونگی عمل افراد در طول زندگیشان است.
دین
بسیاری از افراد به دلیل ضعف ایمان اعتقادات دینشان را از دست می‌دهند، اما به اسم مسلمان می‌مانند. پرسش‌گران سؤالات شب اول قبر مسلمانان واقعی را از مسلمانان غیر واقعی تشخیص می‌دهند.
کتاب
قرآن چه جایگاهی در زندگی ما دارد؟ زمانی که از ما می‌پرسند به کدام کتاب اعتقاد داری بسته به اعتقاد و عمل ما به قرآن جواب می‌دهیم. سربلندی از این مرحله آرزوی هر مسلمان است، اما چه بسا یکی از دشوارترین پرسش‌ها همین است.
امام
شیعیان در پاسخ به این سؤال باید بتوانند بگویند امام علی (ع) و فرزندانش که همگی از ائمه اطهار (ع) هستند و من آن‌ها را به عنوان امام و پیشوا قبول داشته ام.
عُمر (عُمرمان را در چه راهی فانی کرده‌ایم؟)
بهتر است این سؤال را هر روز تا زنده‌ایم از خود بپرسیم و مجال اتلاف وقت را به خود ندهیم. در پاسخ به این سؤال نیاز نیست حتماً حرف از عبادت‌ها و نماز‌ها بزنیم. کسی که توانسته است در طول عمر فایده‌ای برای خلق خدا و خانواده‌اش داشته باشد در پاسخ به این سؤال سربلند است.
اموال (اموالمان را در چه راهی خرج کرده‌ایم؟)
چقدر از امور مالی ما با فرامین الهی همخوانی دارد؟ چقدر از اموالمان را در راه مفیدی خرج کرده‌ایم؟ فرشتگان الهی پاسخ این سؤال‌ها را از ما می‌طلبند.
دوستان (با چه کسانی دوست بوده‌ایم؟)
یکی از سؤالات شب اول قبر سؤال از روابط فردی و اجتماعی افراد است. اسلام به این گونه روابط اهمیت بسیاری می‌دهد.
قبله
آیا وقتی نماز می‌خوانیم واقعاً به صاحب کعبه سجده می‌کنیم یا اینکه تنها حرکتی نمادین و از سر ریا و عادت است؟
نماز
نماز از عبادت‌های مسلمانان و از ارکان مهم دین اسلام است. قرآن در موارد متعددی به پیامبر و مسلمانان امر به نمازخواندن کرده است.
زکات، حج، روزه
این سه مورد نیز از جمله تکالیف عبادی افراد هستند که حتماً در پرسش‌های شب اول قبر مورد توجه قرار می‌گیرند.
روایت‌هایی از شب اول قبر
دنیای پس از مرگ موضوع ساده‌ای نیست، بسیاری از اعتقادات شیعه بر مبنای همین باور است و کسی که به معاد و این وقایع اعتقادی نداشته باشد، بسیاری از فرامین اسلام برایش بی معناست. از این رو شب اول قبر بازتاب گسترده‌ای در روایات معصومین داشته است. به نقل دو حدیث در درباره سؤالات شب اول قبر کفایت می‌کنیم:
نقل شده است:
امام سجاد (ع) در هر جمعه در مسجد رسول خدا (ص) مردم را موعظه می‌فرمود: و از جمله مواعظش این بود: «ای فرزند آدم! اجل تو سریع‌ترین چیز‌ها به سوی تو است و نزدیک است تو را دریابد و ملک الموت روح ترا قبض کند و به سوی منزلِ تنها بروی، پس روح ترا به سوی تو برگردانند و منکر و نکیر برای سؤال و امتحان سخت تو بیایند همانا اول چیزی که از تو سؤال کنند از دین تو است که به آن معتقد بوده‌ای و از کتاب تو است که آن‌را تلاوت کرده و از امامی است که ولایت او را اختیار نموده و می‌پرسند از عمر تو که در چه چیز فانی کردی و از مال تو که از کجا کسب، و در چه راه مصرف نمودی، پس عذر خود را بگیر و برای جواب آماده شو»
وقتی در کلام نبی اکرم (ص) نیز جست و جو کنیم به روایاتی بر می‌خوریم که بسیار تکان دهنده هستند. یکی از این روایات که در کتب روایی زیاد به چشم می‌خورد این است که پیامبر خدا (ص) می‌فرماید: «هنگامی مرده در قبر گذاشته می‌شود، قبر به او می‌گوید: وای بر توای فرزند آدم! چه چیزی تو را نسبت به من فریب داد؟ آیا نمی‌دانی من سرای فتنه، سرای تاریکی، سرای تنهایی و خانه کرم‌هایم، چه چیزی تو را نسبت به من مغرور کرد؟ که تو با آرزو‌های بسیار و کبر و تلاش زیاد بر روی من خرامان می‌گذشتی، در این موقع اگر مرده از اهل صلاح باشد، گوینده‌ای بر قبر پاسخ می‌دهد که: چه می‌گویی؟ اگر امر به معروف و نهی از منکر کرده باشد، گور می‌گوید: من در این صورت سبزه زاری می‌شوم و تن او نوری می‌شود و روح او به سوی خدا بالا خواهد رفت».